Page 24 - MHP Kadın Kolları Dergisi Sayı-3

24 MUTLU KADIN HUZURLU TÜRKİYE 25

Rabia Aslıhan TÜRKMEN Selçuk Üniversitesi Meslek Yüksek Okulu modern Türk kadınlarının yazınsal anlamdaki ilk fa- varılabileceği düşünülmüş ve çalışmalar bu idrakle
Öğretim Görevlisi
ilerlemiştir. Bu doğrultuda yapılan çalışmalar döne-
aliyetlerini irdeleyeceğiz.
min devlet adamları tarafından da desteklenmiş ve
Modernleşen Türk Toplumunda Kadın İmgesi ve takip edilmiştir. Hatta birçok bürokrat ve Osmanlı
MODERNLEŞEN TÜRK TOPLUMUNDA yahut Modernleşme Hareketlerinin Bir Büyük Geti- Aydını bu çalışmalara öncü olmuştur.
risi: Modern Türk Kadınları
Modernleşme çalışmalarının yapıldığı Türk toplu-
Toplumların modernliğe evrilmesi, sosyal hayatta
munda o dönemin idraklerinde kadına biçilen rol
KADIN İMGESİ, birçok alanı etkileyen değişimlerin olmasını tetikle- oldukça önemlidir. II. Meşrutiyet Dönemi toplum-
miştir. Bu bağlamdaki değişimlerin içinde, kadının
sal dönüşümün yaşandığı, kadın hareketlerinin
modern toplumdaki tezahürü de geleneksel top-
yoğunlaştığı, oldukça önemli olan modernite bazlı
lumdan farklı olarak, toplumsal hayatta varlığını
çalışmaların yapıldığı bir dönemdir. Bu dönemde
daha aktif bir şekilde ortaya koymasını sağlamıştır.
etmişlerdir. Çok sayıda önemli dernekler ve yayın
Modernite birçok toplumda farklı vukuu bulurken kadınlar, insan hakları engelleri ve ihlallerinden söz
konuyu Türk toplumu bazında ele alacak olursak, organları kurmuşlar ve bunların varlıklarıyla uzun
TÜRK KADINLARININ İLK YAYIN TECRÜBELERİ ve Türk kadınının tarihi süreç itibariyle, değişen sosyal, süre topluma hizmet etmiştir. Kurulan derneklerde
siyasal meselelerin etkilerinin bir sonucu olarak,
kadın hak ve özgürlükleri dile getirilmiş, özellikle
YAYINLANAN İLK KADIN DERGİLERİ ve toplumdaki yeri zamanla farklılaşmıştır. Değişen İttihat ve Terakki Döneminde kadınlara yönelik po-
siyasi ve sosyal olay ve olguları bir bütün olarak
litikalar üretilmiştir. Bu dönemde özellikle ülke kal-
GAZETELERİNİN KISA BİR TETKİKİ değerlendirecek olursak, modemleşme hareketle- kınmasında kadına önemli roller biçilmiştir. Yapı-
rinde, Türk kadınının yeri ve önemi oldukça etkili lan yenilikler, modernleşen Türk toplumda kadının
ve büyük olmuştur. Bu dönemde modernlik adına toplumsal hayatta ki önünü açmış, bu bağlamda
atılan her çağdaş adım mutlaka Türk kadınlarını da da kadınlar toplumsal hayatın işleyişimde aktif ve
‘’Bir kavimde kadınların terbiyesi, fazilet, hüsn-i ahlakı, ne kadar güzel ve metin olursa, etkilemiş ve pek tabi yeni kurulan Türk devletinin önemli roller üstlenmişlerdir.
umumen efrad o derece güzel ve sağlam bir terbiye ve ilim üzerine büyümüş olur. Kadınlar, temelleri Türk kadınlarının etkisi ve katkısı olmadan
mader-i insaniyettirler. Bunların terbiye ve tahsili atide bir kavmin saadet halini temin eder. atılmamıştır. Türk toplumunun modernleşmesi adına yapılan bu
önemli ve çok kıymetli çalışmalar gerek dönemin
(..) Hanımlarımız her surette tevsi-i malumat ve tezyid-i vukufuna hizmet etmek, mülkümüzde Modernleşen Türk toplumunda, Türk kadınına devlet erkânı, bürokrasisi ve gerekse de aydınları
vücuduyla iftihar olunan muharririlerimiz, edebilerimiz ve şairlerimizin efkârına miratü’l- önemli ve büyük roller ve statüler biçilmiş, kadın tarafından oldukça ilgi ve destek görmüştür. Bu
aks olmak, yeni eserlerin neşr vasıtasıyle, Osmanlı kadınlarının kabiliyet-i fıtrıyyesini sadece aile hayatına sıkışıp kalmayarak toplum- dönemde yapılan ve dönemin realitesine ışık tutan,
göstermektedir.’’ sal alanda da önemli sorumluluklar üstlenmiştir. bize modernleşen Türk toplumunda kadının deği-
Zamanla hemen her alana girebilen kadınlar bu- şen konumu ve rolleri hakkında bilgi veren, önceleri
Kadınlara Mahsus Gazete\ 1. Sayı lundukları alanda varlıklarını ve başarılarını da is- Osmanlı Aydınlarının kadınlar için çıkardığı ve ka- “
patlamışlardır. Türk toplumunda kadına dair atılan dınların takip ettiği daha sonra ise bizzat kadınlar
en önemli adımlar Cumhuriyet dönemi sonrasında tarafından çıkarılan ilk kadın yayın organları ve Türk
Toplumların sosyal, siyasi, iktisadi, kültürel vb. gibi konumunu değiştirmiş ve pek tabi bu toplumdan verilen hak ve özgürlüklerle olmuştur pek tabi. Bu Kadınlarının ilk yayın tecrübelerini sunacağız.
öğelerinin birbirini tetikleyerek değişmesi, hiç şüp- topluma farklılık arz etmiştir. Toplumsal normlarla dönemde kadınlara dair devrim niteliğinde önem-
hesiz o toplumdaki birçok unsuru olduğu gibi toplu- şekillendirilen, sınırlandırılan ve bazen de ötelenen li çalışmalar yapılmıştır. Ama asıl önemli adımlar, Modernleşen Türk Toplumunda Türk Kadınlarının
mun bireylerinin yaşam tarzlarını da etkilemektedir. kadın, toplumun içinde yerini birçok zaman olması Türk toplumunda modernleşme çalışmalarının İlk Yayın Tecrübeleri Modernleşme-
nin en önemli
Bu bağlamda, toplumlarda bireyleri ve onların dav- gerektiği gibi alamamıştır. başladığı Cumhuriyet Dönemi öncesi, özellikle Tan- getirilerinden biri
ranışlarını ele alırken, toplumların içinde bulunduğu zimat Dönemi’nden sonra yapılmaya başlanılan Modernleşmenin en önemli getirilerinden biri de de kadınların top-
süreç mutlaka göz önünde bulundurulmalı ve dahi Kadının konumu ve toplumdaki statüsüne dair modernleşme çalışmaları kadınları da kapsayarak kadınların toplumsal rollerinin değişmesidir. Kadın- lumsal rollerinin
değerlendirmeler bundan bağımsız yapılmamalı- dünya toplumlarındaki, özellikle batıdaki gelişmeler ilerlemiştir. II. Meşrutiyetle birlikte gelen yenilikler, ların basın yayın faaliyetlerinde yer almaya başla- değişmesidir.
dır. Toplumların tarihlerine bakıldığında, geçirmiş pek tabi Türk toplumuna da yansımıştır. Türklerin kadınlara yönelik kurulan cemiyetlerden, açılan maları, Türk toplumundaki değişimin en bariz gös- Kadınların basın
Modernleşen oldukları hadiseler mutlaka bireyler üzerinde de tarih sahnesine çıktığı ilk anlardan Osmanlı Toplu- okullara kadar Türk kadınının o dönem Osmanlı tergelerinden biridir. Özellikle Tanzimat Dönemiyle yayın faaliyetle-
Türk toplumunda, değişikliklere neden olmuştur. Pek tabi toplumun muna kadar farklılık gösteren kadının toplumdaki Toplumunda hak ettiği yerde olmayışı, feminal söy- çıkarılmaya başlanan yayın organlarında, kadınla- rinde yer almaya
Türk kadını- bireylerinin sosyal, siyasi, iktisadi ve kültürel gibi yeri, II. Meşrutiyet dönemiyle daha da farklılık gös- lemlerle eleştirilmiş, kadın haklarından sıkça bah- rın önce isim vermeden yazılarının yayınlanması başlamaları, Türk
“
na önemli ve termiştir. Osmanlının Modernleşme çalışmalarının sedilmiş bu bağlamda da Türk Kadınının toplumsal daha sonra kendi isimleri ve hatta sonrasında da toplumundaki de-
büyük roller ve alanlardaki değişikliklerle değiştiği gibi, toplumun hayatta olması gerektiği gibi olması yönünde çalış- sadece kadınlar tarafından çıkarılan yayın organla- ğişimin en bariz
statüler biçilmiş, bireylerinin farklı dinamiklerin etkisiyle değişmesi, hızlandırıldığı II. Meşrutiyet Döneminde, Osmanlı malar yapılmıştır. Yapılan bu çalışmalar, bir yönden rının olması, modernleşme hareketlerinin kadınla- göstergelerinden
kadın sadece toplumun değişmesini de tetiklediği görülmektedir. toplumunun daha önceki dönemlerinin aksine bu toplumu eğitmek, diğer yönden de kadınların top- rın önünü açtığının, bir başka okumayla da kadın- biridir.
aile hayatına dönemde, kadınlar toplumsal hayatta önemli roller
sıkışıp kalma- Tarihi süreçlerin etkisiyle, sosyal, iktisadi, siyasi, üstlenmiş, birçok faaliyette etkin olmuş, özgür ha- lumsal alandaki engellerini ve hatta kimlik prob- ların modernleşme hareketlerine önemli etkileri ve
yarak toplumsal kültürel dinamiklerin değişmesiyle değişen, farklı- reket etme imkânı kazanmıştır. lemlerine eğilerek, bu sorunsal üzerine görüşler ve katkılarının olduğunun önemli örnekleridir.
alanda da önemli laşan pek çok unsur vardır. Bunlardan birisi de dö- çözüm yolları sunmaktır. Kadına dayatılan roller,
sorumluluklar Biz bu yazı dâhilinde, Türk toplumunda önemli bir ötekileştirmeler, kadınların bastırılarak dışlanma- Tanzimat sonrası, I. ve özellikle II. Meşrutiyet dö-
üstlenmiştir. nemsel olarak değişen kadının toplumdaki yeri ve sı toplumsal alanda, batının müspet değerlerini, nemlerinde çıkarılan dergi ve gazetelerin çıkarılış
konumu olmuştur. Değişen siyasi, iktisadi, kültürel, zaman dilimini ifade eden modernleşme hareketle-
sosyal olay ve olgular, toplumlarda kadının yeri ve riyle Türk kadınının değişen konumu ve statüsüyle Türk-İslam anlayışının temel saikleriyle ideal olana amacı ve içeri genel olarak kadınların bilinçlendiril-