Page 33 - MHP Kadın Kolları Dergisi Sayı-1

MUTLU KADIN MUTLU TÜRKİYE 33

A) Belediye ve Muhtar Seçimlerinde Kadınların aldılar. Kadınların siyasal haklarındaki birinci büyük
Seçim Haklarını Almaları adım atılmış oldu. 11 Nisan’da bir teşekkür mitingi
tertip edildi. Türk Kadınlar Birliği üyelerinin önemli
19
1927 yılında Mecliste askerlik yükümlülüğü görü- bir kısmı, Cumhuriyet Halk Partisi›ne üye olmak için
şülürken kadınların siyasi hak talepleri de günde- başvurdular. 1930 yılındaki belediye seçimlerinde
me geldi. Talepler yine destek görmedi ancak karşı birçok belediyenin meclis üyeliği için yarışan kadın
görüşte olanların ifadelerinde ılımlılaşma görülü- adaylardan seçilenler oldu. Bu seçimlerin Türk
yordu. Taleplerin verilmesinin henüz mümkün ol- demokrasisi için ayrıca önemi vardı. Cumhuriyet
madığı ancak ilerleyen yıllarda verilebileceği ifade Halk Partisi ile beraber Serbest Cumhuriyet Fırkası
ediliyordu. da seçimlere girmişti. Cumhuriyetin ilk çok partili
13
seçimi, kadınların da ilk kez oy kullandığı seçim
Musiki Muallim Mektebi’nde Tarih ve Yurt Bilgisi olan 1930 belediye seçimleridir. Bu seçimlerde
derslerini veren Afet İnan’ın yaşadığı bir hadise, Artvin›in Yusufeli ilçesine bağlı Kılıçkaya beldesin-
sürecin hızlanmasıyla sonuçlandı. Tarihçi Prof. Dr. de Sadiye Hanım (Kılıçkaya) belediye başkanı se-
Afet İnan, 1929-1930 eğitim yılında Musiki Mual- çilerek Türkiye’nin ilk kadın belediye başkanı oldu.
lim Mektebi’nde öğretmendi. Derste işlediği konu Sadiye Hanım’ın görevi iki yıl sürdü.
seçim kanunu olunca, sınıfta uygulamalı öğretim
yapmak isteyen İnan, sınıf başkanlığı tertip etmiş- Kadınların siyasal hakları için atılan ikinci büyük
tir. Seçimi bir kız öğrencisi kazanmış ve erkek öğ- adım, muhtar seçimlerinde oldu. 26 Ekim 1933 ta-
rencilerinden, kadınların oy verme hakkı olmadığı rihinde, 1924 tarihli ve 442 sayılı Köy Kanunu’nun
için itiraz edilmiştir. Afet İnan öğretmen olarak, 20. ve 30. maddelerinde yapılan değişiklikle Türk
kadınların oy haklarına sahip olmasının yakın bir kadınlarına köyde muhtar ve ihtiyar heyeti seçim-
gelecekte olduğunu söyleyerek meseleyi kapat- lerinde seçme ve seçilme hakkı verildi. 1933’teki
20
mıştır. muhtar seçimlerinde, Aydın’ın Çine ilçesine bağlı
14
Karpuzlu beldesi Demircidere Köyü›nde yedi adayı
Derste yaşanan bu hadise üzerine müteessir olan geride bırakarak seçimi kazanan Gül Esin (Gülkız
Afet İnan, Gazi Orman Çiftliği’ne gitti. Burada Ata- Ürbül) Hanım, Türkiye’nin ilk kadın muhtarı oldu.
21
türk ve İç İşleri Bakanı Şükrü Kaya’ya hadiseyi an- Belediye ve muhtarlık seçimlerinin ardından geriye
lattı. Şükrü Kaya, Afet İnan’ı teskin ve teselli etme son adım olan milletvekilliği seçimleri kaldı. 10-17
gayretinde bulunarak Belediye kanununda ele alı- Mayıs 1931 tarihleri arası toplanan CHP, III. Büyük
nabileceğini belirtti. Afet İnan, teskin olmayarak bu Kurultayında hazırlanan sekiz bölümden oluşan
mesele halledilmeden hadisenin yaşandığı sınıfa programda tek dereceli seçimlerin yapılması ve
girmek istemediğini söyledi. Atatürk, Afet İnan’dan kadınların milletvekili seçme seçilmeleri hakkının
diğer memleketlerde kadınların siyasi haklarını in- verilmesi de yer alıyordu. 22
celemesini ve bu konuda bir konferans vermesini
istedi. Aynı akşam Atatürk, Hukuk Mektebi’nden B) Kadınların Milletvekili Seçme ve Seçilme
öğretim üyelerini toplayarak kadınların oy hakkı Hakkını Alması
hususunu görüştü.
Kadınların milletvekili seçimlerinde oy kullanıp mil-
Atatürk’ün isteği üzerine konferansa hazırlanan letvekili seçilmeleri, Cumhuriyetin ilk günlerinde Türk kadını, tarihi
Afet İnan, 3 Nisan 1930 tarihinde Türk Ocağı Ge- dahi Atatürk’ün gerçekleştirmek istediği inkılâplar boyunca erkeğin
nel Merkezinin salonunda kadınların siyasi hakla- arasındaydı. Koşulların uygun düşmemesi ne- arkasında değil
rına yönelik konferansını verdi. Konferansa saat deniyle o vakit gerçekleştiremediği bu inkılâbın erkeğin yanında,
15
16.30’da başladı. Cumhuriyet idaresinin halk ida- gerçekleşmesi için, Cumhuriyet’in onuncu yılını onunla beraber
resi olduğunu, halkın yalnızca erkeklerden teşkil kutlama törenleriyle çalışmalarına hız verdi. 1934 meşgaleleri aşan
olamayacağını belirtti. Konferansta Finlandiya’nın senesinin Aralık ayı başında Başbakan İsmet İnönü ve hayat çizgisini
1906, Norveç’te 1907, Danimarka’da 1915, İsveç’te hazırlıkları tamamladı. 5 Aralık günü Meclis Genel birlikte yürüyen
1919, Almanya ve Avusturya’da 1918, Çekoslo- Kurulu’na getirilen teklifle Anayasanın 10. ve 11. bir fert olmuştur.
16
vakya’da 1920, Polonya’da 1921, Amerika Birleşik maddelerinin değiştirilmesi konusu görüşülmeye
Devletleri’nde 1920 yıllarında kadınların seçme ve başlandı. İnönü konuşmasına şu sözlerle başladı:
seçilme hakkına sahip olduklarını vurguladı. ‘’ Yüce Saylavlar , kadınların saylav seçmek ve
17
23
saylav seçilmek hakkına sahip olmaları için yüce
Konferansın verildiği 3 Nisan günü, 20 Mart’tan katınıza teklif sunuyoruz. Kadınlarımızın Türk ta-
beri görüşmeleri süren Belediye seçimlerinde ka- rihindeki haklı yerleri, erkeklerle beraber daima,
dınların seçme ve seçilme hakkını da içeren kanun memleketin ve milletin mukadderatı üzerinde söz
değişikliği 316 vekilden 198’nin oyuyla kabul edil- ve etki sahibi olmalarıdır. Türk kadını tarihte ne
di. Kanun değişikliğine ret oyu vermektense oy- vakit haklı ve itibarlı yerini bulmuşsa, budunun
18
lamaya girmeyen vekillerin sayısı dikkat çekicidir. geleceği üzerinde etkisini gösterebilmişse, er-
Nihayetinde 1580 sayılı kanun uyarınca belediye keklerle beraber karışık ve güç yurt işlerinde el ele
seçimlerinde kadınlar seçme ve seçilme haklarını