Page 95 - MHP Kadın Kolları Dergisi Sayı-1

MUTLU KADIN MUTLU TÜRKİYE 95

kurulları, telefon, dilekçe seçeneklerini de değer- Kadınların, yerel yönetim ve yerel siyasetteki tem-
lendirerek yerel karar mekanizmalarına etkisini silleri, siyasal haklarını kullanmaları açısından son
arttırması sağlanmalıdır. derece önemlidir. Yeniden üretime dönük toplu
tüketim hizmetleri niteliğinde olan yerel hizmetler,
2. TÜRKIYE’DE YEREL SIYASET VE KADIN kadınların gündelik yaşamlarını doğrudan etkileyen
sonuçlara sahiptir. Belediye meclislerinin temsil ni-
Kadın yüzyıllar boyu ataerkil aile yapısı içinde, ai- teliği ile ilgili tartışmalardaki ana konulardan birisi-
ledeki rolü için hazırlanmış, evin idaresi için yetiş- ni kadın temsili oluşturmaktadır.
tirilmiş ve ücretsiz aile işçisi olarak çalıştırılmıştır.
Kadın toplumdan aile içine çekilerek statüsünü Kadınların yerel siyasetteki konumunun iki yönü
kaybetmiş, erkek ise aile dışına itilerek statüsü bulunmaktadır. Kadınların yerel siyasetin önemli
yükseltilmiştir . platformlarından yerel meclislerde, kent konseyle-
15
rinde ve şehir yönetiminde etkili diğer yerel örgüt-
Türkiye’de kadınlar, medeni ve siyasi haklarından lerde üye olarak temsil edilmeleri ve aktif siyaset- Yerel
meclislerdeki
çoğunu doğrudan doğruya kendilerinin verdikleri te yer almalarıdır. Diğer yönü ise şehirde yaşayan kadın oranı
bir mücadele sonunda değil, batıcıların geleneksel birer vatandaş olarak yerel yönetimlerin hizmet- ortalaması
Osmanlı yapılarına karşı yürüttükleri mücadeleler lerinden etkilenen ve yerel karar alma süreçlerini Avrupa’da % 24,
sonunda kazanmışlardır. Batılı kadınların uğrunda etkileyen bir aktör olmalarıdır. Yerel hizmetlerden Orta Amerika’da
şiddetli mücadeleler verdikleri bazı temel hakları, yararlanma ve şehirdeki ortak mekânların kullanıl- % 24, Latin
göreli olarak kısa sayılabilecek bir süre içerisinde ması konusunda kadınların daha fazla rolü olduğu Amerika’da % 26,
ve kendileri ön saflarda mücadele etmeden elde bilinmektedir. Buna karşın her iki alanda da Türki- Afrika’da % 30
20
etmişlerdir . Türk siyasal yaşamında kadınların ye’de kadınların etkinliği düşük düzeydedir . olup Türkiye’de
16
erkeklerle eşit haklara sahip olması diğer dünya bu oran % 2,5’tir
ülkelerinin çoğuna göre özgün ve farklı bir süreç Siyasal aktörler olarak kadınların katılım biçimine
izlemiştir. Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasını bakıldığında yani belediye başkanlıkları, belediye
takip eden süreçte gerçekleştirilen reformlarla bir meclisi ve il genel meclisi üyeleri arasında kadın-
yandan kadının yurttaşlık hakları kazanması, di- ların oranına bakıldığında, bu oranların zaten az
ğer yandan Türk toplumunun yeniden yapılanması olan parlamentodaki oranlardan çok daha düşük
sağlanmaya çalışılmış ve büyük bir toplumsal de- seviyelerde olduğu görülmektedir. Türkiye’de yerel
ğişimin önü açılmıştır . siyasete katılımın parlamentodaki temsil düze-
17
yinden bile daha az olduğu görünmektedir. Yerel
Siyasal haklar konusunda, gerekli toplumsal ve meclislerdeki kadın oranı ortalaması Avrupa’da %
siyasi koşullar ise ancak 1930’lu yılların başında 24, Orta Amerika’da % 24, Latin Amerika’da % 26,
21
oluşmaya başlamıştır: Türk kadını siyasal alanda Afrika’da % 30 olup Türkiye’de bu oran % 2,5’tir .
ilk olarak 1930 belediye seçimlerinde seçilme ve
seçme hakkına kavuşmuştur. Türk kadınları, bu Dünyada parlamentodaki kadın temsil oranıyla ye-
hakları ilk kez 1933’te kullandılar ve İstanbul ile di- rel meclislerde görev yapan kadın oranları kıyas-
ğer kentlerde belediye ve yaşlılar meclislerine se- landığında, kadınların yerel siyasette daha aktif rol
18
çildiler . oynadığı ortaya çıkıyor. İki oran arasındaki farkın
kaynağında, yerel hizmetlerin odağında kadınların
2.1. Yerel Yönetimde Kadın Aktörler olması yatıyor. Birçok belediye hizmeti erkeklerden
çok kadınları ilgilendiriyor. Dolayısıyla kadınların
Atatürk devrimleriyle Türk kadınının belediye se- yerel yönetimde söz sahibi olma gayretlerinin pra-
çimlerine seçmen ve aday olarak katılmalarını tik bir karşılığı var. Ancak Türkiye’deki durum biraz
sağlayan Belediye Kanunu 3 Nisan 1930’da kabul
edilmiştir. Bu kanunla kadınlar belediye seçimlerin- daha farklı. Yerel yönetimlerde kadın oranlarına
de seçmen ve aday olma hakkını elde etmişlerdir. ilişkin istatistiklere giren 68 ülke içinde Türkiye 62.;
22
26 Ekim 1933’te Köy Kanunu değişikliğiyle de ka- yani sondan altıncı sırada yer almaktadır . Yüksek
dınlara köylerde muhtar olma ve ihtiyar meclisine Seçim Kurulu’nun verilerine göre; 2009 Yerel Se-
seçme hakları verilmiştir. Bu yasal düzenlemelerle çimlerinde 16 Büyükşehir Belediye Başkanlığı’nın
Türk kadını önemli siyasal kazanımlar elde etmiş %100’ü erkeklerden oluşurken, 2.903 Belediye
ancak tek başına bu yasal düzenlemeler, kadının Başkanlığının 2.877’si (%99,10) erkek, 26’sı (%0.90)
ulusal ve yerel siyasal katılımını hala beklenen dü- kadınlardan oluşmuştur. 32.392 Belediye Mec-
zeye ulaştıramamıştır . lis Üyeliğinden 30.921’i (%95.46) ile erkeklerden,
19